Na meningitis e tauvi koya na meca e wavokita na mona kei na spinal cord (meninges)

Sa lutu sobu sara ga na kena tauvi na ua ni manumanu ni manumanu ena vica na yabaki sa oti ena vuku ni kena vakayagataki vakalevu na wainimate ni wainimate kei na kena taqomaki na nodra qaravi na marama bukete. Ena imatai ni matanitu e vuravura, na tauvi ni meningitis ni manumanu e rauta ni 45 na kisi ena dua na 100,000 na lewena.

NA CAVA NA VUNA?

Na meningitis e dau vakavuna na manumanu ca. Na meningitis ni viral e dau malumu qai vinaka sara na nodra bula na tamata. Ena so na gauna na ua ni yago e vu mai na mate ni manumanu, ka sa dua na ivakarau bibi duadua ka rerevaki ni meningitis. E sega soti ni dau yaco vakalevu na mate ni manumanu e rawa ni vakavuna na meningitis.

NA CAVA NA IVAKATAKILAKILA?

Na meningitis e vakavuna na mosi ni ulu, katakata, lululu, kila na rarama, domodomoqa ni domona, mosi ni isema, moce, veilecayaki kei na veivakamatei. Ena idre ni yago, ena rairai tiko tale ga e dua na kuvu ni yago se mavoa. E rawa ni totolo na kena tekivutaki kei na toso na ivakatakilakila ni mate, ena rawa tale ga ni vakavuna na mate ena loma ga ni vica vata na aua.

Vei ira na gone dramidrami kei ira na gonelalai, qarauna na katakata, na lululu, kila na rarama, besetaka na kakana, lomaleqa, yaloca, lailai na nodra dau vakarorogo, dredre na yadra, dua na wai ni kuli ni yago lokaloka se tavaya, dua na tagi katakata, liga kei na yava batabata, na kuli ni yago, na kena vakacurumi na daku kei na mate.

Ke o kilakasamitaka na meningitis vua e dua, raica me vaka e dua na leqa tubukoso vakavuniwai ka qara na veiqaravi vakavuniwai vakatotolo.

E VAKACAVA NA KENA LAURAI?

Na kena dikevi e yavutaki ena kena dikevi na itukutuku makawa kei na kena dikevi na yago. E rawa tale ga ni caka na vakatovotovo ni dra kei na iyaloyalo ni mona. Na veivakatovolei bibi ni kena vakadeitaki na kena ituvaki e dua na ivakaboi ni lumbar, e okati kina na kena kau laivi na wai ni spinal ena dua na iculaliga e vakacurumi ki daku, ka dikeva na wai me baleta na ivakadinadina ni mate.

NA CAVA NA DIGIDIGI NI VEIQARAVI?

E dau vakayagataki na wainimate ni vuku ni manumanu e valenibula me wainimate ni manumanu lalai. Ena gadrevi tale eso na wainimate me vaka na wainimate ni antiepileptic me wali kina na leqa. O ira na tauvimate bibi era tauvimate e rawa ni qaravi ena dua na tabana ni veiqaravi bibi.

Na meningitis ni viral e gadrevi ga kina na veiqaravi veitokoni me vaka na kena sa mamaca, katakata, mosi ni ulu kei na lululu.

NA CAVA NA ITUVAKI?

Na ivakamacala ni meningitis ena vakatau ena vu ni ka. E levu sara na mate ni ua ni manumanu e sega ni vaka me qaravi. Kevaka mada ga e veiganiti na veiqaravi, na iwiliwili ni mate ni meningitis ni manumanu e rauta ni 15-20%, e levu cake na mate e semati ki na tubu cake ni yabaki. Na mataqali manumanu lalai e veisautaka na ka, ena icula ni pneumococcal kei idusidusi e semati ki na iwiliwili cecere ni mate mai na meningitis ni meningococcal. O ira na tauvimate era bula tiko era na rairai vakaleqai tu vakabalavu me vaka na didivara, mataboko, masivi, paralase, vakaleqai na nodra vakasama kei na yali ni yavadra. Ena yasana adua, e dau yaco na meningitis ni viral ena dua na ituvaki vinaka, e dau yaco tale ga me bula vinaka.

E vuqa na ivakarau ni manumanu era vakavuna na meningitis ni manumanu ni manumanu sa rawa ni tarovi ena gauna oqo, me vaka na Haemophilus influenza mataqali b (Hib), meningococcus serogroups A, B, C, W135 kei na Y, kei na pneumococcus.