Na tubu ni mona e rawa ni vakamacalataki vakalevu me dua na tubu se tubu ena tiki ni mona, na kena laini, na qavokavoka, se na kena glands (pituitary se pineal glands). Na tubu ni mona e rawa ni "lalai" (tubu mai na mona, kena laini, se pituitary se pineal glands) se "ikarua" (vakatetei ki na mona se qavokavoka mai na dua tale na vanua e yago). Na tubu ena lalai e rawa ni veivakacacani (sega ni yalokaukauwa, kakua ni curuma se vakarusa na tiki ni yago) se malignant (vakacaca, veivakarusai, aka na kenisa ni mona). E voleka ni tubu taucoko na tubu era mate ca (ni tete ki na mona mai na kenisa ena veivanua tale eso ena yago), ka ra vakatokai me 'metastases' se ' mona se mona me sa mai yaco kina'.

VEISELE NEURO-ONCOLOGY ENA MUA NI MONA, SPINE KEI NA MOSI CENTER

Ena Precision Brain, Spine and Pain Centre, na isema ni vakasama e vakarautaka na nodra qaravi na tauvimate dau gacagaca (sega ni kenisa) kei na kena vakacacani na mona. Eda vakayagataka na vakadikevi ni mona kei na iwalewale tale eso ni vakasama me rawa ni vakamacalataki vakamatata kina na vanua, na kena levu kei na kena rawa ni tubu na mona.

Na kila ni precision ena mape ni mona cakacaka kei na iwalewale ni veisele stereotactic e vakatarai keda me da vakatikora vakadodonu na leqa, se me baleta na kena rawati e dua na biopsy se me rawa ni vakabulai kina na tubu ni mona ena kena vakayagataki na iwalewale ni neurosurgical ni gauna oqo.

Na tubu ni mona eda dau vakayacora sai koya na tubu ni mona taumada (gliomas), metastases (tubu e basika ena dua tale na vanua ena yago ka tete ki na mona), kei na vakatasuasua (e dau tubu mai na laini ni mona). Eso na tubu era tiko ena veiyasana era na sega ni rawa ni kau tani ena kena vakayagataki na iwalewale ni neurosurgical. Ena vuqa na gauna oqo ena rairai dau rogoca na retio stereotactic, ka sega ni okati kina na veisele. E caka oqo ena kena vakayagataki e dua na waqana ni ulu ni stereotactic, e dua na siteseni ni tuvatuva vakalivaliva, kei na dua na ivakarau ni kena vakau ena retio (vakavuqa ni dua na gacagaca ni linear se Gammaknife). E dau curu i valenibula na tauvimate me vica na auwa, ia ena vuqa na gauna e gadrevi ga e dua na soqoni ni veiqaravi vakavuniwai. Me rawa ni kilai na sala e tarai ira kina na tamata yadua na tubu ni mona, na iwalewale ni veisele me qaravi kina na tubu oqo, kei na revurevu e rawa ni yaco ena veiqaravi vakaoqo, e yaga me kilai vakavinaka na ituvatuva kei na cakacaka ni mona ni tamata. Oqo e vakalekalekataki ena iwasewase e tarava.

E VAKARAUTAKI VAKACAVA NA MONA?

E rua na iwasewase ni mona (na vale levu duadua), na cerebellum (e daku ni mona), kei na tolona ni mona. Na pituitary gland, ka dau vagalalataka na hormone bibi ki na uciwai ni dra, e dabe toka ena ruku ni mona, ena ruku ga ni vakasama ka lewa na raivotu. E vakavolivoliti na mona ena dua na laini dredre, na dura (se dura matter), ka taqomaki mai na sui ni qavokavoka.

E va na ivava ni mona (frontal, temporal, parietal kei na occipital)

Era dau vakaitavi na lobes e liu ena veimataqali cakacaka, oka kina na:

• Itovo ni bula, kila vakatamata kei na itovo
• Yalo kei na yalo
• Vakatulewa, vakasama, kei na vakatulewa
• Vakasama kei na tuvatuva
• iVakananumi
• Toso
• Boica
• Vosa

E bibi na lobe vakayago ki na:

• Vosa kei na kila ka
• iVakananumi
• Rogoci
• Na Yalo

Na lobes parietal era tiko ena daku ni lobes liu, ka vakaitavi ena:

• Vakadruka me tara, katakata kei na mosi
• Vakacokotaki ni levu na mataqali itukutuku ni sensory
• Tukuna na imawi mai na imatau
• Cakacakataki
• Wiliwili kei na volavola

Era dabe na vunikau ni occipital ena daku ni mona, ka sa vanua levu duadua ni mona e vakavuna na raivotu.

Na cerebellum, ena ruku ni lobes occipital, e dua na ituvatuva bibi ni:

• Veiraurau
• Vosa
• Lewai ni veitosoyaki (co-tabaki)
• Taubale

Na mona sai koya na ivakarau e semati kina na mona ki na spinal cord. E bibi sara ki na:

• Cegu
• Tavatukituki ni uto
• iDre ni dra
• Tiloma
• Yavala ni mata
• Taubale

Na pituitary gland e semati ki na mona, ka vagalalataka na hormones ka bibi me baleta na:

• Kaukauwa
• Bibi ni yago
• Tubu
• Vakatubukawa
• Veiraurau ni wai

NA CAVA E LEVU DUADUA NA MATAQALI TUBU NI MONA?

Na mataqali tubu e kilai levu duadua e volai koto e ra.

• Metastases
• Gliomas
• Meningiomas
• Mate ca
• Acoustic Neuromas ("Vestibular Schwannomas")
• Tubu ni Pituitary

NA CAVA E IVAKATAKILAKILA NI TUBU NI MONA?

E levu na tubu ni mona e sega ni vakavuna na ivakatakilakila ni levu. Ia, eso era vakavuna na leqa e laurai ena kena levu lailai.

Na ivakatakilakila kilai levu duadua oqo:

• Mosi ni ulu. Oqo e dau ca sara ena mataka.
• Veivakasaurarataki se vutuvu (na mate e veirauti kei na mate). Oqo ena rawa tale ga ni vakavuna na malumalumu, mamada, sega ni vakilai na ka se veilecayaki vakawawa.
• Vakadomobula se lululu-oqo e dau ca sara ena mataka
• Yali na vakanananu. Leqa ni vakasama kei na nanumi kei na veilecayaki
• Veisau ni itovo ni bula
• Veilecayaki ni lomada
• Leqa ni vosa –(dredre ni vosa se kila na vosa)
• Malumalumu ni liga, yava se ruarua
• Leqa ni veiraurau kei na veivakacokotaki
• Yalolailai
• Leqa ni raivotu

NA CAVA ENA VAQARA NA NOMU IVAKATAKILAKILA?

Vakatau ena ivakatakilakila ni mate oqo, o na dikevi ena leqa oqo:

• Veisau ena levu kei na ka era cakava na nomu gonevuli
• Moce
• Nanumi kei na leqa tale eso ni cakacaka ni vakasama
• Vakacacani ni vosa
• Malumalumu ni yava kei na/se mata
• Leqa ni veiraurau kei na cokovata
• iVakadinadina ni sega ni veirauti na hormonal se sivia

E VAQAQAI VAKACAVA NA TUBU?

Ni bera ni tukuni vua e dua na dauveiqaravi ni vakasama, e levu na tauvimate era na vakadikevi ena mona CT.
Na nomu yalewa dauveivakasaurarataki ena rawa ni otataka tale eso na veivaqaqai me vaka na:

1. MRI BRAIN SCAN

   Oqo e solia na kena matailalai cake mai na dua na vakadikevi ni CT, ka sa ka bibi sara me baleta na tuvatuva ni veisele. Ena rairai raica talega na tubu lalai ka na rawa ni calata na CT.

2. MAGNETIC VEIVAKURAVI SPECTROSCOPY (MRS)

   E tukuna o MRS na veika e baleta na kena rawa ni vakaleqa na wainimate ni tubu, e rawa gona ni tauvi koya na mate. Ena so na vale e rawa ni caka oqo ena gauna vata ga e tiko kina na MRI.

3. POSITRON EMISSION TOMOGRAPHY (PET) KEI NA PHOTON EMISSION CT (SPECT) VAKADIKEI

   Oqo e solia na itukutuku me baleta na drodro ni dra kei na itaviqaravi ni tamata ena loma ni mona. Era yaga ena kena vakaduiduitaki na tubu tale kei na revurevu ni veisautaki tani ena retio, ka rau na rairai tautauvata ruarua ena MRI.

4. MONA ANGIOGRAPHY/CT ANGIOGRAM (CTA)/MAGNETIC E VEIYACOVI ANGIOGRAM (MRA)

   Ena rawa ni veivuke oqo ena vanua e dau vakasamataki kina na tubu ni yago, se na vanua e vakasamataki kina e dua na cala ni vascular.

5. CT CHEST, KETENA KEI NA PELVIS/WAINIMATE VAKANINI SUI/BREAST ULTRASOUND SE MAMMOGRAM

   Na vakadikevi oqo ena vukea na kena tomika na tubu ena veivanua tale eso ena yago. Na iwalewale ni "vakatasuasua" oqo e dau bibi sara ena vakatulewataki ni sala vinaka duadua me vakatulewataki kina na mona me vakataotaka na mona.

E VAKACAVA NA KENA DIKEVI?

Na kena ituvaki e dau buli ga ena kena tubu.

NA CAVA NA BIOPSY?

Na biopsy e dua na iwalewale ni veisele e kau kina e dua na tiki ni tubu ka vakau vua e dua na dauveivakasausau e dikeva ena ruku ni dua na masini ni masini ena kena vakayagataki na iwalewale ni kena vakadukadukalitaki.
Na biopsies e rawa ni caka ena dua na qara lailai ena qavokavoka (stereotactic biopsy), se ena dua na katubaleka ni sui ka sa kau tani ka qai vakaisosomitaki (dola na biopsy ena craniotomy).
Ni da vakayacora tiko e dua na biopsy e dau vakavuna eso na ka rerevaki (oka kina na drodro ni dra, matetaka, seizures kei na bula vakayago), sa ka bibi sara me da kila na mataqali tubu cava e vakayacori tiko. E bibi tale ga me vakadeitaki ni sa tubu na tiki se na kena levu.
E vakavuqa ni na vagalalataki na tubu ena gauna ni biopsy ('excisional biopsy'), ia ena veigauna e sega ni matata kina na kena ituvaki, e rawa ni muri e vica na siga se macawa e muri ena veiqaravi vakavinaka cake.

NA CAVA E RAWA NI VEIQARAVI?

E vica na ka e rawa ni qaravi me baleta na tubu ni mona.

1. SEGA NA VEIQARAVI BULABULA

   Vei ira eso na tauvimate, vakabibi o ira na qase sara, tauvimate vakalevu, se o ira era tubu cake tiko, na digidigi vinaka duadua oya me da kakua ni cakava e dua na ka vakavo ga na soli wainimate ni wai me vakalailaitaki kina na vucesa wavokita na tubu se na tubu. Oqo e vakatokai me dauveiqaravi vakadede.

2. VEISELE

   Na veisele e ivakadei ni veiqaravi vakavuniwai ni levu na tubu ni mona. E kena inaki ga me kau laivi na tubu e rawa ni yaco, me kua ni vakaleqa na veiyasana vakavolivolita na mona. Ena so na gauna e sega ni rawa oqo, ka na rawa ni vagalalataki vakatikina. E dau tarava na veisele ena veisautaki ni retio.

3. STEREOSTATIC RADIOSURGERY

   Radiosurgery is an alternative to surgery for many small (<3-4cm) tumours. It uses focused X-ray beams to preferentially damage tumour cells, whilst leaving normal brain tissue relatively untouched. Your neurosurgeon should discuss this option with you and make the appropriate arrangements if warranted.

4. VEISAUTAKI NI RETIO

   Na veisautaki ni retio e dua na veiqaravi vakavuniwai e tauyavutaki vinaka me baleta eso na tubu ni mona. Eso na tubu, me vaka na veivaqaqai, e sega ni vinaka na ka oqo. E rawa ni soli na veisautaki ni retio ki na mona taucoko (na veisautaki ni retio ni mona), se rawa ni soli ki na dua na vanua e tiko kina na mona. E dau fractionated (e dau vakayagataki ena vica na ivakarau lalai ena vica na macawa). E rawa ni vakayagataki duadua na veisautaki ni retio se vakasotara vata kei na veisele se na chemotherapy. E dua na leqa ni veisautaki tani ni retio ki na mona taucoko sai koya na kena dau vakatorocaketaki wasoma na dementia vei ira na bula mai ena dua na gauna balavu.

5. IYALOYALO

   E levu na tubu era dau rogoca na wainimate gaga. O ira na tauvimate e tauvi ira na tubu kei na wainimate ni wainimate e dau vakayagataki ena chemotherapy.
   Na kena qaravi na gliomas e dau okati kina na wainimate ni gusu, Temazolamide, e vakaraitaki ni vakavinakataka na nodra bula na tauvimate oqo.
   E dau vakacurumi na wafers ni Gliadel ena so na gauna ena mona ni oti na veisele ni malignant gliomas. Oqo e vagalalataki kina na wainimate ni chemotherapeutic ki na mona.
   E vica tale na iwalewale, eso era se vakatovotovotaki tiko ga, era dau vakayagataki me qaravi kina na tubu ni mona. Oqo e oka kina na veiqaravi vakavuniwai vakavuniwai kei na veiqaravi vakatotogani.

NA CAVA E DODONU VEI IKO?

E dodonu mo veivosakitaka kei na nomu ituvaki ni vakasama mo kila kina se o cei vei ira oqo e veiganiti kei na nomu kisi. Era marautaka tale ga na noda dau vakasuka na nodra vakasama.