Na cerebellum e tiki ni mona e tiko sobu ena daku ni ulu. E rua na vanua lalai e ra e vakatokai na cerebellar 'tonsils'. E kena ivakarau me tiko ena loma ni qavokavoka na cerebellum (kei na kena voleka).

Mai Chiari Malformations, e tiko e dua na kawa ni cerebellar tonsils (ka so na gauna na tolona) ena qara ena boto ni qavokavoka (na foramen magnum) kei na spinal canal. Dua tale na kena itukutukuni, e tiko na ikelimusu ni mona ina ikelimusu ni sui.

NA CAVA NA MATAQALI MATE NI CHIARI?

E vica na mataqali Chiari Malformation era sa kilai tu, ka kilai levu duadua me o Chiari I kei Chiari II.

Na leqa ni Chiari I e mataqali itabagone kei ira na uabula, e levu era sega ni kilai. Mai Chiari I malformations, na cerebellar tonsils era sa siro sobu mai ena 4mm ki na ikelimusu e cake.

Na leqa ni Chiari II e vakavuna na leqa ni se gone kei na/se gone. Me ikuri ni cerebellar tonsils herniating ki na spinal canal, e dau sobu tale ga na braintem ena foramen magnum. Na cala ni Chiari II e dau semati wasoma ki na spina bifida kei na/se hydrocephalus (e dua na tubu ni wai ena loma ni mona).

IVAKATAKILAKILA?

Na cala ni chiari (mataqali I) e dau yaco vakalevu, ia e sega ni dau vakavuna na leqa me yacova na gauna ni itabagone se qase. O ira na tauvimate era yabaki 20-50.

Na mosi ni ulu (e dau tu e daku ni ulu ia e rawa ni tiko ena dua ga na vanua) era kudru vakalevu duadua, ka sa matau talega na mosi ni domona. Na coughing, sneezing, straining, se neck extension e rawa ni vakavuna na ca ni ivakatakilakila oqo. Na mosi ni ulu oqo era kilai talega me 'mosi ni ulu'.

Era dau levu cake na tauvimate mai na ikelimusu e dau vakasinaiti tu ena wai ena lomadonu ni spinal cord (hydromyelia se syringomyelia). Oqo ena rawa ni vakavuna na ivakatakilakila me vaka na malumalumu ni liga kei na liga kei na mamada. Ke sega ni qaravi, ena rawa ni vakavuna na malumalumu levu kei na masela e ligamu, na kaukauwa kei na kaukauwa ni yava, kei na leqa e taubale tiko.

Eso tale na ivakatakilakila e rawa ni oka kina na kena veiraurau, matadre, diplopia (raivotu vakarua), kei na kena tokaruataki sobu na toso ni mata ('downbeat nystagmus').

DIKEVI NI MATE

E kilakasamitaki na mate ni chiariformation ena ivakatakilakila ni vakasama, ena so na gauna ena kena dau dikevi na veika e dau yaco. E vakadeitaki na kena laurai ena kena vakayacori e dua na vakadikevi ni mona ni MRI.

VEIQARAVI

Na Chiari I Malformations e asymptomatic (sega na ivakatakilakila) e sega ni gadrevi me qaravi.

Na leqa ni chiariformation e vakavuna ga na mosi ni ulu e dau qaravi taumada ena analgesia me baleta na lewai ni mosi.

Ena so na gauna e gadrevi na veisele. E dau vakaturi ga oqo vei ira na tauvimate era mosi ni ulu ka ra sega ni vakayagataka na wainimate analgesic, se o ira era sotava eso tale na ivakatakilakila bibi.

Na iwalewale ni veisele ni digidigi e dua na posterior fossa (se Chiari) decompression

NA CAVA NA CHIARI DECOMPRESSION?

Na chiari decompression e dua na mataqali craniotomy ka caka me levu cake na vanua me baleta na herniated cerebellum. Oqo ena vakaceguya na veivakasaurarataki ni mona. E rawa talega ni vakalesuya mai na drodro ni wai ni cerebrospinal (CSF) wavokita na mona.

Na vakadrukai ni Chiari e vakayacori ena ruku ni anesthesia raraba. Eso na drau e daku ni ulu sa uludra, ka sa vakasavasavataki na kuli ni yago ena iwali ni manumanu ca. E soli na wainimate gaga, ka vakayagataki na gacagaca ni compression ena luve ni bulumakau me vakalailaitaka na kena rawa ni yaco na mate ni vein.

E dua na tiki ni 5-6cm e caka ena daku ni ulu ka sobu ki na icake ni domona. Na masela e semati tu ena daku ni qavokavoka kei na sui ni sui. E dua na katubaleka lailai ni sui (vakarautaki rauta na 2.5cm diameter) ka qai kau tani mai na ruku ni qavokavoka ena kena vakayagataki e dua na vakatovotovo totolo sara. Oqo e tiki ni sui ni occipital kei na foramen magnum volekata. Oqo e solia na rumu ni cerebellum, ka vakamalumalumutaka na mona.

Baleta ni dau yaco wasoma na vakayagataki ni toloqu ena ikelimusu ni sui e caka mai na imatai ni sui ni domona (sema ni sui ni sema, C1), sa kau tani talega na icurucuru ni sui ni C1.

Ena vuqa na gauna era sa rauta na ilavo e cake ka sega tale ni gadrevi e dua na ka. Ia, ena so na ituvaki, me vakataka na gauna e tiko kina e dua na tiki ni tiki ni yago e veilecayaki na laini ni mona (dura), se na vanua e nanumi kina ni tiko na we ni yago (drega) wavokita na cerebellum kei na tolona ni mona, sa dolavi na dura ka semati e dua na tiki ni yago me rawa ni dua tale na rumu. Kevaka e kune na drega, ena rawa ni wasei.

MATETAKA NA VEIKA E DAU YACO

Na inaki levu duadua ni veisele oya me kua ni yaco tiko ga na kena ca. E vuqa na tauvimate (rauta ni 80%) era sotava e dua na veivakatorocaketaki bibi ni nodra mosi ni ulu kei na/se mosi ni domona ni oti na veisele.