Veika e Sotavi ena Vosota

 

Kaburaki vakamatanitu ena Channel 7 News, 03 Julai 2022

Digidigi ni Tauvimate

Na Parofesa Na Parofesa o Peter Teddy e sa vola vata e dua na ivolatukutuku bibi ka vakamacalataka na tauvimate kei na ituvaki e rawa ni veiganiti me baleta na spinal cord.

Wilika na iVolatara me baleta na digidigi ni tauvimate ena Spinal Cord Veivakauqeti

Na cava na Spinal Cord Veivakauqeti?

E rairai levu beka na nomu veiqaravi me baleta na nomu mosi, e vuqa vei ira era na lailai se sega ni veivuke vakabalavu. Na spinal cord e cakacaka ena kena vakaliuca na iwasewase ni spinal cord e vakaitavi ena transmission kei na kena cakacakataki na mosi. Eda na vakamacalataka e dua na iwiliwili lailai ni livaliva ki na daku ni spinal cord, ka na vukea na kena vunitaki na mosi o vakila tiko. E vakalevutaka tale ga na dra na uto kei na yavana, e dau vukei ira na tauvimate e a basika kei na mate ni yago.

O cei ena ganita na spinal cord veivakauqeti?

• E rawa ni qaravi e vica na ituvaki mosimosi ena kena vakayagataki na ivakatakilakila ni spinal cord.
• O ira na tauvimate era sa sega ni rawata na veiqaravi vakavuniwai tudei ena rawa ni yaga:
• Veisele ni sui e liu ena mosi ni yava
• Mate ni mosi ni iwasewase (mosi neuropathic, causalgia, reflex sympathetic dystrophy)
• Mavoa ni vakasama (mai na leqa se veisele e liu)
• Angina (ischaemic ni uto)
• Mate ni vascular ni iyaya

Na cava na vuna e veisele kina?

Ni sa sega ni cakacaka vinaka na wainimate kei na veiqaravi tale eso se na kena revurevu e kaukauwa sara, na spinal cord ena rawa ni yaga.

Na cava e rawa ni caka ena veisele?

E vica na wainimate e rawa ni yaga me mosi. Oqo e oka kina na waini tudei opioid kei na sega ni opioid analgesic, membrane stabilising mata kei na anticonvulsants, ka vakakina na itini vou duadua me vagalalataki-Pregabalin. Na veiqaravi vakavuniwai digitaki me vaka na Ketamine infus, na vakasama ni vanua kei na buloko ni cokovata, ka vakakina na digidigi tale eso ni veisele me vaka na spinal decompression se fusion e dodonu me vakasamataki talega. Sa ka bibi sara mo sa vakadikeva e dua na kenadau ni mosi kei na vuniwai ni vakasama ni bera ni o vakasamataka na veivakauqeti ni spinal cord.

Na cava o gadreva mo tukuna vua na vuniwai ni bera ni o veisele?

Sa ka bibi mo tukuna vei nomu vuniwai kevaka o:

• Tauvi mate ni dra se tauvi dra
• Sa bau tu na dra ena yavamu (DVT se titobu venous thrombosis) se yatevuso (pulmonary emboli)
• Tauri aspirin, ivalu, se dua tale na ka (eso mada ga na ikuri ni wai vakavuniwai) ena rawa ni vakalailaitaka na nomu dra
• Vakaukauataka na dra
• Me dua na ka e dau yaco
• Me dua tale na leqa ni bula

Na cava ena yaco ni bera na veisele?

Keitou na vakauta yani vei kemuni na ivolakabi ni mosi mo ni vakalewena.
Na imatai ni ivolakabi e mape ni yago. E dodonu mo rurugu ena veivanua e tauvi iko ena mosi.

Na ikarua ni ivolakabi e ivolaniveisiga ni mosi. Vakalewena oqo ena loma ni dua na macawa se sivia. Kevaka e duidui na nomu mosi ena siga, cakava e vica na sikoa ena dua na siga, ia kevaka e dau tautauvata na nomu mosi ena siga ena rauta e dua na sikoa ni veisiga.

Na ikatolu ni ivolakabi e vakatokai na McGill Questionnaire. Na ivolakabi oqo e sega ni vakararavi ki na iwiliwili ia ena vukei iko mo vakamacalataka vei keitou na nomu mosi. Me vaka e tukuni tiko ena fomu, ena sega ni vakayagataki vei iko na ilawalawa vosa kece sara. Digitaka na vosa e vakamacalataka vakavinaka na nomu mosi.

E dau vakayacori vakacava na ivakatagi ni spinal cord?

E dau vakayacori oqo ena rua na ivakatagedegede, ka vica na siga na kena veiyawaki. Ena rauta ni 7-10 na siga na nomu curu.
iWasewase 1 (vakacurumi ni vakalivaliva)
O na kau ki na vale ni vakatasuasua, ka soli vua e dua na anesthetic raraba (ie. o na moce), ka vakasavasavataki na kulimu ena anseptic. Ena vakatikitikitaki na anesthetic ni vanua o ya ka na vakamalumalumutaki vakamamada. Ena caka e dua na icula lailai e dakumu se domomu, kei na katubaleka ni sui e ulu mai na daku ni suimu me vakaraitaka na kena laini na spinal cord. Na electrode e vaka e dua na iqaqalo lalai ena qai biu vakavinaka ena daku ni spinal cord. Ena qai vakayacori na veivakauqeti me vakadeitaki kina ni sa tiko na vakalivaliva ena dua na itutu vinaka. Ena qai semati na wa vakawawa ki na ivesu vakalivaliva, ka na kau tani mai na kuli ni yago mai na nomu icurucuru.

• Ni oti na iwasewase 1

  Ena yaco mai e dua se rua na bai ena kuli ni yago. Eda na vakabira na bai oqo ki na dua na stimulator e tautuba ka vakatovolea na revurevu ni veivakauqeti me vica na siga. Oqo e solia na gauna me keitou kunea kina na vanua vinaka duadua mo ni tiko kina.

  Ena nomu vakacurumi tiko o na dau kerei wasoma mo sikoa ka vakamacalataka na nomu mosi. Eda na kila kina ke sa cakacaka tiko na veiqaravi se sega. E solia tale ga na gauna mo vakatulewataka kina se o marautaka se sega na levu ni mosi o sa sotava tiko.

• iWasewase 2 (vakacurumi ni batiri)

  Kevaka o marautaka na levu ni mosi e yaco ena gauna ni veivakatovolei, eda na vakayacora na ikarua ni iwasewase ni oti e vica na siga. E vakayacori tale oqo ena nodra vakasama raraba. Sa kau laivi na bai vakawawa e tautuba ka semati na electrodes ki na isema tudei ni bai, ka ra, semati ki na dua na batiri ('implantable pulse generator ' se 'IPG '). E dau vakacurumi na batiri ena ruku ni kuli ni yagomu, daku se tolomu. Ena parokaramutaki na nomu batiri ena vica na siga mai oqo me na vinaka duadua vei iko na veivakauqeti o ciqoma.

• Na cava ena yaco tarava?

  E dodonu mo sa vakarau tu mo vakacegui mai valenibula ni oti e 1-2 na siga ni oti na ikarua ni veisele. Na nomu GP e dodonu me dikeva na nomu mavoa ni oti e 4 na siga mai na nomu vakacegui. Keitou na vakasalataki iko ena gauna me kau tani kina na nomu cula ena nomu veisele ni GP se mai na Precision Neurosurgery vakatovotovo nurse. Ena gadrevi mo taura rawarawa me 6 na macawa.

  E dodonu mo cakava e dua na auwa ni vakaukauwa yago malumu, me vaka na taubale, ena veisiga. E sega ni dodonu mo sainitaka se vakadinadinataka e dua na ivolatukutuku vakalawa me yacova ni ko sa raica na nomu GP. O na railesuvi ni oti e 6-8 na macawa mai vei ira na nomu dauveivakasaurarataki. Mo kakua ni draivataka e dua na motoka se vakayagataka na misini bibi e solia vei iko na nomu icurucuru na kena toso ki liu.

  Ena soli talega vei iko eso na itukutuku matailalai me baleta na veika mo levea, me vakataka na ivakatakilakila kaukamea ena rara ni waqavuka. E bibi sara mo wilika vakavinaka na itukutuku vaka oya. Ena rairai tiko eso tale na vakatatabu ena veika o rawa ni cakava ka sega ni rawa ni o cakava, ka na veivosakitaki vata kei iko ni bera ni o veisele se ena gauna ni nomu tiko e valenibula.

E veivakauqeti vakacava na spinal cord me baleta na mosi?

Na Spinal cord ni veivakauqeti e vukea na 60-70% ni tauvimate digitaki me qaravi. E duidui na kena vakalailaitaki na mosi mai na tauvimate ina vosota. Ena kena ivakatautauvata, na sikoa ni mosi e vakalailaitaki ena 50 na%. Me kena ivakaraitaki kevaka e dua na tauvimate e dua na sikoa ni mosi ni 10/10 eda na rawa ni vakalailaitaka ki na 5/10. Eda sa qaqa sara vakalevu ena noda kauta laivi na katakata ni mosi e yaco vei ira e levu na tauvimate. E vinaka cake na mosi ni yava mai na mosi ni daku.

Na cava e rawa ni yaco ena mataqali veisele vaka oqo?

Me vaka ga na veimataqali veisele kece, e lailai sara na ka e yaco.

• E lailai sara na ka e rawa ni yaco kina na mate (3%)
• E rawa ni toso na vakalivaliva, ka na gadrevi me vakaisosomitaki ena dua tale na iwalewale
• Druka na stimulator
• Na kena rawa ni drodro na dra
• Na madigi mo vakavinakataka cake na nomu mosi, ka sega ni vinaka cake ena lailai mai na 1%
• Na drodro ni wai ni spinal e dua na ka e sega ni dau yaco
• Paraplegia se quadriplegia, na incontinence se impotence e sega ni dau yaco
• E lailai sara na rerevaki ni mate (lailai mai na 1 ena 30,000)

NA CAVA E RAWA NI VAKALEQAI KINA NA ANESTHESIA KEI NA VEIKA RARABA NI VEISELE?

• iVakatakaraka bibi ('keloid')
• Kavoro ni mavoa
• E dau vakayagataki na waigaga
• DVT ('na kalasi ni bula vakailavo ')
• Pulmonary embolism (vakatuku ni dra ena yatevuso)
• Mate ni serena kei na tikidua ni wai
• Mavoa ni vakasama ena liga kei na yava
• Mavoa ni mata se bati
• Infarction ni myocardial ('kaukauwa ni uto')
• iTovo
• Yali ni bula
• Eso tale na leqa dredre

Na cava e yaco ena sala?

Keitou na veitaratara voleka tikoga kei iko ni oti na nomu vakacegui mai valenibula. O na rairai gadreva beka na veisau ni parokaramu vakawasoma ena imatai ni vica na vula mo vakavinakataka kina na nomu vakacegui ni mosi. Ena rawa ni vakalailaitaki sobu na nomu wainimate ni mosi ni sa vosoti.
Na bula ni batiri ena duidui vakatau ena nomu ituvaki ni veivakauqeti (ena ivakatautauvata ni batiri e rawa ni vakatawai ena vakayagataki ena 5 se 10 na yabaki). Keitou na gadreva me keitou raici iko vakadua ena dua na yabaki mo raica kina na batiri ka vakadeitaka ni o sa tomana tikoga na nomu vakacegui ni mosi.

Ena vakacava na dede ni kena yaga?

Ena duidui oqo mai na tauvimate ina vosota. E dau yaga vei ira na tauvimate me vica na yabaki se sivia. Ena rairai lutu sobu na kena yaga ena gauna, sa na rawa ni vakalevutaki na kena saumi na ka oqo. Eso na tauvimate ena yaga vei ira na veisele ke sega ni yaga.

Na cava mo tukuna vei nomu vuniwai ni oti na veisele?

• Katakata
• Tubu se tauvi mate na mavoa
• Malumalumu se mamada ena liga se yava
• Mosi e vakacacani
• Dua tale na kauwai

Na cava na isau ni veisele?

O ira na tauvimate vakaitaukei era sele tiko era na vakayagataka eso na ilavo e sega ni taga.
Ena soli e dua na vosacavuti me baleta na veisele, ia oqo e tuvanaki walega. Na iotioti ni ilavo e saumi ena rairai duidui mai na iwalewale e dau vakayacori, cakacakataki, veika vakamisini kei na so tale. Era sa vakasalataki na tauvimate me ra veivosaki kei na nodra itaukei ni inisua ni bula vakaitaukei kei na Medicare me vakadeitaki kina na levu ni ilavo e sega ni saumi.

Ena vakacurumi na akaude duidui o koya e taukena na ivukevuke, kei na ivukevuke ni imocemoce ni valenibula e dau vakayagataki vakalevu. Na vakayagataki ilavo vakavuniwai e rawa ni vakamalumalumutaki na ivakacavacava (e dodonu mo tarogi nomu dauniyau).

E dodonu mo kila vinaka na isau ni veisele ni bera ni o toso ki liu, qai dodonu mo veivosakitaka na taro kece kei na nomu vuniwai.

Na cava na iwalewale ni veivakadonui?

O na kerei mo sainitaka e dua na fomu ni veivakadonui ni bera na veisele. Na fomu oqo e vakadeitaka ni o kila vinaka na digidigi kece ni veiqaravi, vakakina na veika rerevaki kei na yaga ni veisele. Ke o sega ni vakadeitaka, e dodonu mo kerea eso tale na itukutuku ka sainitaka ga na fomu ni o sa lomavakacegu.

Spinal Cord veivakasaurarataki – ena iTukutuku Vakaraitaki

Wilika na itukutuku oqo ABC News (Ositerelia) me baleta na sala e vukei ira kina na noda tauvimate na Spinal Cord Stimulation.

E rawa ni o sarava na nona italanoa eke.