Na mosi ni ulu e dau yaco ena mosi ni ulu e dau yaco kina na yadre kei na mata. Era dau dua ga na yasana. Na mosi ni ulu ni cluster e dau tarai ira na tagane ena itekivu ni gauna ni qase. Eda sega ni kila na cava e vakavuna na mosi ni ulu.

NA CAVA NA IVAKATAKILAKILA NI MOSI NI ULU?

Na veivakacacani yadua e dau yaco vakasauri, vakavuqa ni sega ni dua na ivakasala. Na mosi e dau tiko ena dua na mata se valetabu, ka rawa ni tete yani ki na veiyasana tale eso ena yasa vata ga ni ulu.

Na iwasewase ni mosi ni ulu e dau okati kina na vagunuvi ni mata (lacrimation), nasal osooso se ucuna na drodro, dua na 'drashot' mata ('scleral icula'), na vuce e mata, dua na mata droopy, gonevuli lailai, kei na buno ni mata.

Me vaka e vakaturi ena yacadra, na mosi ni ulu e dau yaco ena clusters ena vica na siga se macawa, ka qai yali yani ena dua na gauna veiveisau. Na kaba yadua e dau taura e 45-90 na miniti. Ena rawa ni yaco na veivakacacani ena vica na siga, me yacova na walu ena dua na siga. Era dau yaco ena gauna vata ga ena siga, ka ra dau kaya vakawasoma na tauvimate ni rawa ni ra 'biuta na nodra kaloko' ena vakatekivu ni mosi ni ulu. E dau matau sara vua e dua na cluster me 1-3 na vula ka yaco vakadua ena veiyabaki se rua, ka me na yaco ena dua ga na gauna ena loma ni yabaki.

O CEI E DAU MOSI NI ULU?

Na mosi ni ulu ni ivau e dau yaco vakalevu ka tarai ira e 1 ena 1000 na tamata. E vakalima na tagane era dau tarai ira vakalevu cake na tagane mai vei ira na marama. Na imatai ni ibinibini e dau tubu ena maliwa ni yabaki 20-40, ia e rawa ni tekivu taumada se e muri.

NA CAVA E VAKAVUNA NA MOSI NI ULU?

E kilai ni tiki ni mona e vakatokai na hypothalamus e dau dredre ena gauna ni veivakacacani yadua, e rawa tale ga ni vagalalataka na wainimate (neurotransmitters) ka vakavuna na mona me vakavuna na mosi kei na ivakatakilakila tale eso. E sega ni matata vinaka na cava e vakavuna na vakayagataki vakasivia oqo.

Na kauwai (na veika e vauca na yago) ena rawa ni vakaitavi. Ena 5 na% ni kisi, e dau yaco tale ga na mosi ni ulu ena dua na wekana voleka.

E levu na mosi ni ulu ni cluster e sega ni dua na vuna e matata. Eso era raica ni so na itaviqaravi se veika ni vanua e rawa ni 'vakavuna' na mosi ni ulu.

Na veika e vakavuna eso na tamata e oka kina na:

• Alakaolo
• Katakata ni katakata
• Na veika boi kaukauwa me vaka na boi vinaka, waiwai, kei na so tale.

E VAKACAVA NA KENA DIKEVI?

E sega ni dua na vakatovotovo digitaki me kilai kina na mosi ni ulu ni ibinibini. Na kena ituvaki e yavutaki ena ivakatakilakila kei na ivakatakilakila. E dau vakayacori na veivaqaqai ke sega ni matata na kena laurai me rawa ni vakalewai kina na inaki tale eso.

E VAKACAVA NA KENA TAROVI NA MOSI NI ULU NI ILAWALAWA?

E rawa ni vakayagataki e vica na wainimate me tovolei ka tarova na kena yaco na mosi ni ulu. Oqo e oka kina na:

• Verapamil
• Corticosteroids, a soli ena itekivu ni dua na cluster. Oqo ena rawa ni tarova na mosi ni ulu
• Lithium
• Methysergide

E VAKACAVA NA KENA QARAVI NA MOSI NI ULU NI CLUSTER?

Na mosi ni ulu ni cluster e rawa ni qaravi ena vica na sala, oka kina na vakayagataki ni mata ni saqata na mosi ni yago, lithium, kei na icegu savasava (100%) oxygen. E levu na kisi e rawa ni vakatulewataki ena ivakarau vaka oya. Na qaravi ni mosi ni ulu e dau vakayacora e dua na daunivakavuvuli.

Na wainimate tudei ni wainimate e sega ni cakacaka, kevaka sara mada ga era cakava e dau taura e dua na gauna balavu me cakacaka ka na rairai takali na mosi ni ulu ni bera ni yaco na mosi.

Na Sumatriptan e wainimate e vakayagataki vakalevu duadua me tarova na mosi ni ulu ni cluster. Oqo e vakacurumi (vakavuqa mai vua na tauvimate) ena ruku ni kuli ni yago, ka cakacaka ena loma ga ni 5-10 na miniti. E rawa tale ga ni siperei na waigaga oqo.

Ni sega ni dau sotava na mosi ni ulu ni tamata na veiqaravi vakavuniwai tudei, ka sa rui kaukauwa sara me vakavuna na kena vakalailaitaki na ivakarau ni nona bula e dua na tamata, ena rawa ni vakasamataki na veisele.

Na iwalewale ni veisele me baleta na kena qaravi na ituvaki oqo e okati kina na:

• Na ivakarau ni bula e dau vakataotaka na icula ni trigeminal se sphenopalatine ganglion ena baluni compression, ivakatakata, se na icula ni glycerol. E lailai sara na iwiliwili ni rawaka ni iwalewale oqo, e dina ga ni so na vuniwai era tukuna na kena macala veiganiti.
• Occipital kei na frontal na vakasama veivakasagai. Na iwalewale oqo e sega soti ni rawa ni yaga vakalevu vei ira e dua na iwiliwili lailai ni tauvimate.
• Na veivakauqeti titobu ni mona. Ni oti na vakadidike ni veisau ni metabolic ena loma ni dua na yasana ni mona (na posterior hypothalamus) ena gauna ni mosi ni ulu, na veivakauqeti titobu ni mona e basika me dua na sala vinaka me ra qaravi ira kina na tamata oqo. E ka ni rarawa ni a sega ni veicalati na revurevu ni vakasama titobu ni ulu, ka dodonu me raici oqo me iotioti ni itikotiko.