Na mosi nei Sciatica e sa drodro sobu mai na daku ni yavana. Na mosi ni Sciatic e dau vu mai na dua se sivia na vakasama ena lumbar ni sui e dau compressed se cudru. E dau drodro mai na tolodra, kei na kena veisoliyaki mai kea ena vakatau kina na kena sa rui vakaleqa na lomaleqa.

NA CAVA NA VUNA E YACO ENA SCIATICA?

Na ikelimusu ni spinal kei na intervertebral foraminae ena daku ni waqavuka e ra na qara bony ka ra cici kina na spinal nerves (na wakana). Ni sa lailai sobu na levu ni qara oqo, ena rawa ni yaco na veivakasaurarataki.

NA CAVA NA IVAKATAKILAKILA NI KAUKAUWA NI LOMALEQA?

Na ivakatakilakila ni vakasama se spinal cord compression e oka kina na mosi, aching, domodomoqa, mamada, tavaya ni yalo, kei na malumalumu.

Ni sa tubu na vakasama ni spinal me tauyavutaka na vakasama ni isema, na ivakatakilakila oqo ena rairai basika mai ki na veitikina tale eso ni yago. Kena ivakaraitaki, na mavoa ni vakasama ena daku ni dra e rawa ni vakavuna na ivakatakilakila ni tolomu, yava, kei na yava.

Na leqa e rawa ni vakavuna na vakasama compression e oka kina na:

1. Intervertebral disc prolapse (bulging, ruptured se 'slipped' disc)
2. Spinal stenosis
3. Spondylolisthesis (e dua na tiki ni sui ni spinal ena kena ikarua)

LUMBAR DISC PROLAPSE KEI NA SCIATICA

E yaco e dua na ka e sega ni vakayagataki rawa (herniation) ni vakacacani e dua na disi ni intervertebral se bulges. Na ivakatakarakara ni veibasai e vale malumu e dau vaka na kurabui ena kedrau maliwa na sui ni sui (sui) ena sui ni sui.

E dua ga na disi e dabe ena maliwa ni uto yadua. Na disi ni intervertebral yadua e tiko kina e dua na mama kaukauwa e tautuba ni kakana ('annulus'), kei na dua na vale malumu ka vaka na jelly (nucleus).

Na central malumu ka dreu na nucleus e dua na ivakarau e rawa ni vakamiraki, veisau, ka serau na kena toso ena sui ni sui.

E dau vakavuna tale ga na nukilia na nukilia. E dua na ka mamare, ka dau tiko kina na wai e 88 na pasede vei ira na itabagone qase cake. Ni sa yabaki kei na/se sa lolovira, sa na lutu sara vakalevu na lewe ni wai. Na kakana ni collagen, na sela ni tiki ni yago, kei na dua na iwiliwili lailai ni kama e lewena na nukleus. E sega ni tiko ena nukleus e dua na sala ni dra se nava ni vakasama.

Na draki e tiki dredre duadua ni disi, e semati kina na sui ni uto yadua. Na annulus e dua na wa ni wa ka dau vaka na wa ka salavata kei na nukleus e loma ka taura matua tu me tarova na kena vakacacani.

Ni sa vakacacani na mate ni bete oqo ena kedrau maliwa na malumalumu ni ligamu ka sa oca se vakacacani, ka na rawa ni vakavuna na kena vakawaleni.

Na wainimata e vaka na kena dresuka na annulus fibrosis, e vakavuqa ni imatai ni ka e yaco ena kena cakacakataki na disi. Na wainimata e vaka na wainimata e rawa ni vakavuna na mosi ni yava se sega na yavana.

Ni sa kavoro na disi, se vakacacani, sa na vakaleqai na ivakatakaraka. A qai curuma mai na disi na nukleus. Ena dua tale na kena itukutukuni, e yaco e dua na lumbar disc prolapse (se herniation) ni sa basika mai na nuku ni pulposis na kena itutu.

Na ruptured se na vakataotaki ni veisemati e rawa ni vakavuna na mosi ni yava se sciatica ena rua na sala:

• Na veivakasaurarataki ni vakasama ena ikelimusu ni spinal se intervertebral foramen.
• Na wainimate e sereki mai na ka e tarova na vakasama.

E dau vakacacani vakasauri na disi ena vuku ni vakasaurarataki vakasivia. Na lokiloki kei na laveti bibi e ivakarau ni kena vakacacani e dua na disi.

Ena so na gauna e dau vakacacani ena dua ga na iwiliwili lailai ni kaukauwa. Oqo e dau vu mai na kakana e sega ni vakaiyautaki vinaka ka sa dau malumalumu mai na mavoa e dau tokaruataki ena vica na yabaki. E rawa tale ga ni yaco oqo me tiki ni kena sa qase na sui ni sui.

Na disi e vatu e dau yaco vakalevu vei ira na uabula gone kei ira na uabula uabula.

Rauta ni 90% ni lumbar disc herniations e yaco ena L4-L5 se L5-S1 disi.

SPINAL STENOSIS KEI NA SCIATICA

Na lolovira kei na osteoarthritis e rawa ni vakavuna na mosi, mamada, mamada kei na malumalumu mai na veivakasaurarataki ni spinal nerves kei na/se spinal cord.

Na veivakasaurarataki oqo e rawa ni vu mai na dua na osteophyte ('bony spur '), ka vakakina na hypertrophy (thickening) ni spinal liga kei na isema ni facet. E rawa ni vakalailaitaki na ikelimusu ni spinal (stenosis ni ikelimusu ni lumbar canal), ka na rawa talega ni vakalailaitaki sobu na ikelimusu ni facet (subarticular se lateral recess stenosis).

Na Osteophytes era sa sega ni matau na kaukauwa vakasisila ka tiki ni iwalewale ni lolovira se vakamuria e dua na disi balavu ni vakayagataki ilavo. Na ikuri ni sui oqo e rawa ni vakavuna na spinal stenosis ka vakakina na intervertebral foraminal stenosis, ka na yaco ruarua ena compression ni spinal cord kei na/se spinal nerves.

Nira biuta na ikelimusu ni spinal na ikelimusu, e dodonu mera lako curuma na foramen ni veisau me rawa nira yacova na yavana. Ena rawa ni vakalailaitaki na qara oqo ena vica na iwalewale ni lolovira kei na so tale na iwalewale, oka kina na:

1. Vakalolomataki na intervertebral disc, kasura ka vakasucu
2. Osteophyte
3. Ni yaco oqo, e vakatokai me stenosis ni foraminal.

Na mosi ni Sciatic e vu mai na spinal stenosis e dau ca vakalevu cake ena tudei kei na taubale, ka vakavinakataka cake na dabe. Na ivakarau ni mosi oqo e vakatokai me neurogenic Claudication.

VEIQARAVI

VEISAU NI ITAVIQARAVI

Na veiqaravi ni sciatica e sega ni okati kina na veisele. E gadrevi ga na veisele ena pasede lailai ni tauvimate.
Ena rawa ni vakatura na nomu kenadau mo veisautaka na nomu itaviqaravi vakayago. Oqo e rawa ni oka kina na levei ni so na itaviqaravi ni veivakamarautaki kei na cakacaka.

IQAQARA

E dau vakatarai na ivesu digitaki me vakamamadataka na mosi ni daku. Na imocemoce lekaleka ena rawa ni vukea na mosi ni imocemoce, ia e sega ni dau gadrevi na imocemoce bibi.

VAKAVINAKATAKI VAKAYAGO

Na parokaramu ni veivakabulabulataki vakayago e vukea na kena wali na mosi kei na mavoa, vakatorocaketaki ni toso kei na kaukauwa, ka vukei iko mo cakava vakarawarawa na nomu itaviqaravi ni veisiga. E dau vakaturi na cokovata ni veisautaki yago, hydrotherapy kei na pilates ni veiqaravi vakavuniwai.
E dau vakayagataki vakalevu na itutu, na veitosoyaki, kei na vakaukauwa yago me vakalailaitaki kina na mosi. E dau vagolei na kena rawarawa, vata kei na vakaukauwa yago kei na veivakacokotaki me baleta na masela e lailai na daku kei na kete (na uto ni vakaukauwa yago). Na inaki ni veiqaravi vakayago oqo me vukei iko ena:

• Lewai ni nomu ituvaki ka lewa vinaka na ivakatakilakila ni nomu ivakatakilakila
• Vakadodonutaki ni nomu ivakarau kei na yagomu me vakalailaitaki kina na vakasama e muri
• Vakatorocaketaki ni nomu yalorawarawa kei na uto ni kaukauwa

Eso tale ga na tauvimate era yaga tale ga ena veiqaravi ni chiropractic osteopathy, masia tale ga, kei na acupuncture.

RAILESUVI NI VUNIWAI

E dau yaga vakalevu na railesuvi mai vua e dua na vuniwai ni veiqaravi vakavuniwai. Na iwalewale ni kena qaravi na mosi e rawa ni oka kina na veisautaki ni itovo ni vakasama kei na parokaramu ni vakasama. E bibi mo walia na lomabibi se nuiqawaqawa, ni na rawa ni vakalevutaka na ituvaki oqo na nomu sotava na mosi.

WAINIMATE

E bibi na wainimate ena kena lewai na mosi, vakamamadataki ni masela, qai veivuke ena kena rawa ni moce vinaka tale. Na vakayagataki ni wainimate balavu e gadrevi me dikevi vakavoleka me rawa ni levei kina na leqa me vaka na veivosoti kei na vakararavi (veivakatotogani).

KAUKAUWA SHEATH

Ke sega na ivakarau e cake, ena rawa ni tuvanaki na icula ni vakasama me vakalailaitaki kina na mosi. Na icula oqo ena rawa ni vakatakilakilataki ka vakavinakataki na kena yaga, e dina ga ni dau lekaleka na kena yaga (veisiga ki na macawa).

VEISELE

Ena gadrevi ga na veisele ke sega ni rawa ni vakavinakataka na nomu mosi na veiqaravi, kevaka e ganita na veisele na ituvaki o sotava tiko. E sega ni ganita kece na veisele o ira kece na tauvimate e sega ni vakasukai ira. Na veiqaravi ni veisele e dodonu me wali kina na leqa vakamisini (veilecayaki) kei na leqa ni veivakasaurarataki (na vakasama). E dau okati ena veisele e dua na microdiscectomy ni idola.